Φιόντορ Ντοστογιέφσκι - Το υπόγειο

Ο ανώνυμος άνδρας του «Υπογείου» σαράντα χρονών, πρώην δημόσιος υπάλληλος μένει σ’ ένα δωμάτιο ελεεινό στην άκρη της πολιτείας. Δεν μιλάει σε κανέναν, δεν σχετίζεται με κανέναν, δεν μοιάζει με κανέναν. Έχει ταραγμένο μυαλό, καταλαμβάνεται από αλλοφροσύνη, ενώ ο πυρετός και το παραλήρημα αποτελούν μόνιμα στοιχεία της ζωής του.

«Τον περισσότερο καιρό διάβαζα....Το διάβασμα βοηθούσε πολύ, συγκινούσε, γλύκαινε και βασάνιζε...Εκτός από το διάβασμα δεν είχα τίποτε άλλο να κάνω. Διάβαζα βιβλία που οι άλλοι δεν μπορούσαν να διαβάσουν κι ένιωθα πράγματα που εκείνοι ούτε τάχαν ακούσει».

Το «Υπόγειο» γραμμένο με ορμή, οργή και συναισθηματική έξαρση αποτελεί έναν εξομολογητικό μονόλογο, ένα παραλήρημα μοναξιάς του ανώνυμου ήρωα. Το πρώτο μέρος απαρτίζεται από σκέψεις και εξομολογήσεις και είναι κάτι σαν δοκίμιο, σαν πολεμική, σαν διαμαρτυρία. Το δεύτερο συγκροτείται από προσωπικές αναμνήσεις, από αφηγήσεις περιστατικών όπου ξεχωρίζει και η νεαρή πόρνη Λίζα. Οι απόπειρές του να βγει απ’ το υπόγειο, τη φωλιά του, την τρύπα του, τη μοναξιά του αποτυχαίνουν. Του δίνεται η ευκαιρία αλλά δεν μπορεί. «Δεν μ’ αφήνουν», εκστομίζει. «Δεν μπορώ νάμαι καλός!».

Το υπόγειο είναι από τα δημοφιλέστερα έργα του Ρώσου λογοτέχνη. Εφηβικό ανάγνωσμα που στην πορεία πολλοί από εμάς ξαναδιαβάσαμε, ανιχνεύοντας δεύτερη ή τρίτη φορά το "πίσω κείμενο", σφυγμομετρώντας την ωριμότητά μας. Ο ανώνυμος αντιήρωας του έργου εκπροσωπεί την πιο σκοτεινή ευφυΐα όλων μας. Το υποκείμενο στις φράσεις είναι το εγώ, ακόμη και όταν αυτό εννοείται, και αντιπροσωπεύει συνολικά την ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και συμπεριφορά. Γραμμένο το 1864, το κλασικό αυτό αριστούργημα αποτελεί τη φανταστική απολογία και εξομολόγηση ενός Ρώσου υπαλλήλου των μέσων του 19ου αιώνα που αποφασίζει να λειτουργήσει αντικομφορμιστικά και να περάσει από την αδιαμαρτύρητη αποδοχή στην ανώνυμη αντίδραση, διά της καθόδου στο... υπόγειο· ένα υπόγειο-φρούριο, στο οποίο επιλέγει να παραμείνει φυλακισμένος ή μάλλον προστατευμένος από την υπερβολή της αγάπης. Για τον Ντοστογιέφσκι, ο φόβος να αγαπάς είναι ο φόβος να είσαι ελεύθερος.

download

rapid